Παρασκευή 21 Αυγούστου 2015

http://www.notospress.gr Η Παναγιά στο Δημοτικό μας τραγούδι

http://www.notospress.gr/article.php?id=18498

Γράφει ο Γιάννης Μητράκος στο http://www.notospress.gr
Ο Δεκαπενταύγουστος φτάνει στο τέλος του με τη μεγάλη Θεομητορική εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Οι απανταχού της οικουμένης ορθόδοξοι χριστιανοί ετοιμάζονται να τιμήσουν Αυτήν που ταπεινά έσκυψε το κεφάλι και αποδέχτηκε να γίνει «σκεύος εκλογής» του θεϊκού σχεδίου σωτηρίας του πεπτωκότος ανθρώπου και «γέφυρα η μετάγουσα εκ γης προς ουρανόν». Οι Έλληνες, ιδίως, ευλαβούνται αυτήν την ημέρα και σπεύδουν στα μοναστήρια, τα προσκυνήματα και τους ιερούς ναούς που φέρουν το όνομά της, για να της δείξουν την αγάπη τους και να επικαλεστούν τη μεσιτεία της για τα σοβαρά προβλήματά τους! Κι ακολουθούν τα παραδοσιακά πανηγύρια που μόνο ο λαός μας ξέρει να συνταιριάζει με τις μικρές ή μεγάλες θρησκευτικές του γιορτές!

 Οι Έλληνες νιώθουν τη Μεγαλόχαρη σαν μάνα τους και της απευθύνονται όπως τα παιδιά! Γι’ αυτό σε κάθε δύσκολη στιγμή Αυτήν επικαλούνται! Η παρουσία της Παναγιάς σε κάθε έκφανση του προσωπικού, οικογενειακού, λαϊκού και εθνικού βίου είναι δεδομένη! Αυτό φαίνεται κι από το δημοτικό μας τραγούδι, στο οποίο οι άγνωστοι λαϊκοί δημιουργοί χρησιμοποιούν συχνά το όνομά της!


Όταν πάρθηκε η Πόλη από τους Τούρκους, η λαϊκή ψυχή δεν θέλησε να το αποδεχτεί! Μέσα στους στίχους των πρώτων τραγουδιών που γράφτηκαν αμέσως μετά την άλωση, έχουμε τις εξής αναφορές:

α) Στο τραγούδι «Το πάρσιμο της Πόλης» υπάρχουν οι γνωστοί στίχοι:
«Σαν τ’ άκουσεν η Δέσποινα, δακρύζουν οι εικόνες.
-Σώπασε Κυρά Δέσποινα, μην κλαίγεις, μην δακρύζεις,
πάλε με χρόνους με καιρούς, πάλε δικά μας είναι»!

β) Στο τραγούδι «Το καράβι» από τη Ζάκυνθο, όπου περιγράφεται η προσπάθεια των Κωνσταντινοπολιτών  να σωθούν και να διασώσουν τα άγιά τους:
«Στην πρύμνη βάνουν το Σταυρό, στην πλώρη το Βαγγέλιο,
την Παναγιά την Δέσποινα στο μεσιανό κατάρτι»!   


Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, που «όλα τα έσκιαζε η σκλαβιά» κάποιοι ψυχωμένοι Ρωμιοί βγήκαν στα βουνά για να ζήσουν ελεύθεροι και να πολεμήσουν τον τύραννο! Τους είπαν «κλέφτες» για να τους συκοφαντήσουν, αλλά το Κλέφτης έγινε τίτλος τιμής για τους σκλαβωμένους  Έλληνες! Ο λαός τους τραγούδησε και μέσα στα κλέφτικα τραγούδια παρούσα η Παναγιά!

α) Στο κλέφτικο τραγούδι «Του Γιωργάκη»:
«Τον τόπο πιάστε δυνατά, πιάστε τα μετερίζια
κι αν κάμει ο Θεός κι η Παναγιά, να κάμομε γιουρούσι,
το Μιτσομπόνο ζωντανό κοιτάξετε να πιάστε»!

β) Στον «Αποχαιρετισμό του Κλέφτη»:
«...κι αν κάμει ο Θεός κι η Παναγιά να πλέξεις να περάσεις,
να πας προς τα λημέρια μας οπόχομε καβούλι»!

γ) «Του Τζουβάρα»:
«...ρωτάτε για το Νικολό, το Νικολό Τζουβάρα
που ήταν στο Λούρ’ αρματολός στο Καρπενήσι κλέφτης
είχε φλάμπουρο κόκκινο, κόκκινο και γαλάζιο
είχε Σταυρό, είχε Χριστό, είχε και Παναγία»!

δ) «Του Ζαχαριά» του Μπαρμπιτσιώτη:
«Τρία μπαργιάκια κίνησαν από τη Μέσα Μάνη.
Το ένα ήταν του Πετρόμπεη και τ’ άλλο του Ιμεράκου
Κι εκείνο που είχε το Σταυρό την Παναγιά γραμμένη
εκείνο ήταν του Ζαχαριά του Βλαχο-Μπαρμπιτσιώτη»!


ε) Και το γνωστό «Λάμπει ο ήλιος στα βουνά», στο οποίο φαίνεται η πίστη και η ευσέβεια των Κολοκοτρωναίων:
«Φλωρία ρίχνουν στην Παναγιά, φλωριά ρίχνουν στους Αγίους
Και στον αφέντη το Χριστό τις ασημένιες πάλες»!

Αλλά και στον οικογενειακό βίο τους στην Παναγιά προστρέχει ο λαός μας! Στα νανουρίσματα, που έλεγαν οι μανάδες για να κοιμήσουν τα μωρά τους, Αυτήν  ονομάτιζαν!
«Έλα ύπνε μ’ και ύπνωσέ το,
Παναγιά, αποκοίμησέ το»!
«Κοιμήσου κούπα φράγκικη
Ρωμαίικο σημαντήρι,
της Παναγίας θυμιατό
τ’ Άγιας Σοφιάς καντήλι»!

Ακόμα και στις σκληρές στιγμές του θανάτου, στα μοιρολόγια και στους θρήνους, στην Θεομήτορα ζητούν παρηγοριά.
α) «Στον κάτω κόσμο» (Ηπείρου)
«Εψές είδα στον ύπνο μου, στο στρώμα που κοιμόμουν,
τον Άγγελό μου εφίλευα και το Χριστό κερνούσα
και την Κυρά την Παναγιά θερμοπαρακαλούσα,
να μου χαρίσει τα κλειδιά, κλειδιά του παραδείσου,
να μπω, να ιδώ ποιος είναι εκεί, τι είναι τι δεν είναι»!

β) «Κυριακή στον Άδη»
«Παρακαλώ σε, Παναγιά και προσκυνώ σε Πόλη,
να μου δοθούνε τα κλειδιά, να μπω στο περιβόλι».

γ) «Για μια ψυχή», που το κατέγραψε ο πατριώτης μας Κ. Πασαγιάννης (1872-1933):
«Άνοιξε πόρτα μου, άνοιξε πόρτα του παραδείσου,
Ότι η ψυχή που κίνησε θέλει για να μπει μέσα
να προσκυνήσει το Χριστό και την Αγια-Τριάδα
και την Κυρά τη Δέσποινα και όλους τους Αγίους»!

δ) Σε άλλο:
«Μια λυγερή μασούριζε μετάξι και χρυσάφι.
Στ’ άγρια βουνά μασούριζε, στους κάμπους το τυλίζει
Και μεσ’ στην Παναγιά μπροστά στήνει τον αργαλειό της.
Παίρνει βοριάς τον αργαλειό, κι ο αγέρας το μετάξι»!

Στα λιανοτράγουδα, που είναι δίστιχα δημοτικά ποιήματα, τα οποία αναφέρονται  στους καημούς, στα βάσανα της αγάπης, στην ομορφιά της αγαπημένης και στην παντρειά, κι εκεί έχει θέση η Παναγιά!
«Τάζω σου Πανγία μου, την ασημένια ζώση,
να μας συσμίξεις και τους δυο σε μια κρεβατοστρώση»!
«Τάζω σου Παναγία μου, ν’ ανάφτω τα κεριά σου,
Να μου φυλάς την πέρδικα πόχω στη γειτονιά σου»!

Κι ένα αστείο, που μάλλον γράφτηκε από κάποιον άσωτο υιό:
«Ω Παναγιά μου Τηνιακιά για δος μου χαρτζιλίκι,
γιατί δεν μου μεινε λεπτό από το μπεκριλίκι»!

Δεκαπενταύγουστος, το Πάσχα του καλοκαιριού! Ευκαιρία να βρεθούμε κοντά της, ώστε: « Όταν οι λογισμοί της απιστίας μας ταράσσουν και δημιουργούν σύγχυση στο μυαλό και στην καρδιά μας, μπορούμε να προστρέξουμε σε Εκείνη που είναι «πάντων των χριστιανών το καταφύγιον». Όταν οι αποτυχίες, οι αρρώστιες και οι ποικίλες δοκιμασίες κτυπούν την ψυχή και τη ζωή μας, όπως τα αφρισμένα κύματα τον βράχο, ας τρέξουμε κοντά της, αφού όχι μόνο θέλει την απαλλαγή μας, αλλά και μπορεί να μας τη χαρίσει, γιατί  Αυτή είναι «λιμήν των του βίου πλωτήρων»! (Μητροπολίτου Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευσταθίου, Ροδοπέταλα στη χάρη της 2012)

Καλή Παναγιά!
http://www.notospress.gr/article.php?id=18498 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου