Εξελίξεις γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών: Αναποτελεσματικές απειλές και αληθινοί κίνδυνοι

ΕΙΔΗΣΕΙΣ του 'ΚΑΙΡΟΥ'

 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ

Αθήνα, 26 Ιουλίου 2018

Θέμα: Εξελίξεις γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών: Αναποτελεσματικές απειλές και αληθινοί κίνδυνοι 

Αναδημοσίευση: http://www.kairosnet.gr/news/general/730-ekselikseis-gyro-apo-to-mathima-ton-thriskeftikon-anapotelesmatikes-apeiles-kai-alithinoi-kindynoi

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος "Καιρός" παρακολουθεί στενά όλες τις εξελίξεις γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών και μελετά με προσοχή κάθε σχετικό ζήτημα. Με επιστημονική συνέπεια, υπευθυνότητα και νηφαλιότητα, καθώς επίσης με βαθύτατη έγνοια για τους εκπαιδευτικούς του μαθήματος και το έργο τους, έχει εκφράσει επανειλημμένα τις θέσεις του, καταθέτοντας γόνιμες προτάσεις και ασκώντας δημιουργική κριτική, όπου χρειάστηκε.

Συνεπείς στις αρχές μας, πάντοτε προκρίναμε τον διάλογο με επιστημονικά επιχειρήματα αντί των άγονων αντιπαραθέσεων και των επικοινωνιακών συνθημάτων. Συνειδητά προτιμήσαμε να σιωπήσουμε απέναντι στις συνεχείς ύβρεις και διαβολές από διάφορους γνωστούς ανά το πανελλήνιο κύκλους. Το ίδιο πράξαμε και όταν οι ίδιοι κύκλοι μάς έσυραν στα Δικαστήρια με το αναχρονιστικό και αντιδημοκρατικό αίτημα να διαλυθεί ο Σύνδεσμός μας. Παρομοίως, όταν δικαιωθήκαμε, δεν πανηγυρίσαμε.

Οφείλουμε, όμως, να ενημερώσουμε τους θεολόγους συναδέλφους, αλλά και κάθε πολίτη της χώρας που ενδιαφέρεται για το μάθημα των Θρησκευτικών, σχετικά με μια σειρά εξελίξεων, οι οποίες επιβάλλουν άμεση κινητοποίηση και αγώνα, με στόχο την προάσπιση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Ενός μαθήματος ανοιχτού σε όλους τους μαθητές, χωρίς διακρίσεις.

Πριν από λίγο καιρό, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με τις Αποφάσεις 660/2018 και 926/2018, έκρινε ως ακυρωτέες τις Υπουργικές Αποφάσεις του 2016 που αφορούσαν τα τότε Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ) στα Θρησκευτικά, οι οποίες ούτως ή άλλως είχαν παύσει να ισχύουν λόγω της αναθεώρησης των τελευταίων (2017). Παρ’ όλα αυτά, στο σκεπτικό αυτών των Αποφάσεων διατυπώνονται κρίσιμες θέσεις γύρω από τον χαρακτήρα, τον σκοπό και το καθεστώς λειτουργίας του μαθήματος των Θρησκευτικών. Σε γενικές γραμμές, οι θέσεις αυτές συνοψίζονται στα εξής:

α) Η διδασκαλία των Θρησκευτικών «δεν μπορεί παρά να απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές», β) «δεν εμποδίζεται η πολιτεία να περιλαμβάνει στα σχολικά προγράμματα, στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων απευθυνομένων στο σύνολο των μαθητών, (ανεξαρτήτως δηλαδή της θρησκευτικής τους εντάξεως), και εκπαίδευση "θρησκειολογικού" χαρακτήρος με πληροφορίες και γνώσεις και για άλλες, πέραν της Ορθοδοξίας, θρησκείες και δόγματα», γ) αναγνωρίζεται η «δυνατότητα διδασκαλίας του οικείου δόγματος ή θρησκείας από πρόσωπα προτεινόμενα από την οικεία θρησκευτική κοινότητα».

Τον προσεχή Σεπτέμβριο, το ΣτΕ θα εκδικάσει τρεις νέες προσφυγές για το μάθημα των Θρησκευτικών. Οι δύο από αυτές κατατέθηκαν από πρόσωπα και σωματεία που είχαν προσφύγει και για τα προγενέστερα ΠΣ (2016). Η τρίτη προσφυγή κατατέθηκε από την Ένωση Αθέων και άλλους πολίτες. Τόσο η μία όσο και η άλλη πλευρά, για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά, επί της ουσίας ζητούν ακύρωση των υφιστάμενων ΠΣ (2017). Παρ’ όλα αυτά, το διακύβευμα σε αυτές τις δικαστικές αντιπαραθέσεις δεν είναι τα νέα ΠΣ. Άλλωστε, τα εκπαιδευτικά κείμενα και τα διδακτικά υλικά ενός μαθήματος αναμορφώνονται ή αναθεωρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το μείζον πρόβλημα είναι ο ορατός κίνδυνος εξοβελισμού του μαθήματος των Θρησκευτικών από τα υποχρεωτικά μαθήματα του σχολείου. Οι πρωταγωνιστές των προγενέστερων προσφυγών, ήδη, προτείνουν το μοντέλο των πολλαπλών ομολογιακών μαθημάτων, ενώ η Ένωση Αθέων διεκδικεί την κατάργηση του μαθήματος ή έστω την προαιρετικότητά του αφού προηγουμένως μετατραπεί σε θρησκειολογικό.

Μετά τις πρόσφατες αυτές εξελίξεις και με αφορμή τις συνεχιζόμενες ανακοινώσεις σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών, θεωρούμε επιτακτική ανάγκη να υπενθυμίσουμε τις θέσεις μας: 

1. Το διδακτικό έργο των Θρησκευτικών είναι αρμοδιότητα των ειδικά καταρτισμένων θεολόγων και παιδαγωγών, οι οποίοι έχουν προετοιμαστεί γι’ αυτό. Επιπρόσθετα, μόνο οι εκπαιδευτικοί της τάξης είναι σε θέση να παρακολουθούν τις ευρύτερες εξελίξεις στο σχολείο. Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μπροστά σε σχέση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες ως προς την επιστημονική κατάρτιση που παρέχεται στις δημόσιες Θεολογικές σχολές της χώρας. Οιοσδήποτε άλλος, όσο σεβαστός και αν είναι στον δικό του χώρο, δεν μπορεί να διεκδικεί τον ρόλο του ειδικού σε ζητήματα που αφορούν στο μάθημα των Θρησκευτικών, χωρίς να διαθέτει την ανάλογη παιδαγωγική γνώση και εμπειρία.
2. Η υποκατάσταση των θεολογικών και παιδαγωγικών κριτηρίων με έναν ιδιότυπο «νομικισμό», στον οποίο επιδίδονται συστηματικά διάφορες πλευρές τα τελευταία χρόνια, αποτελεί σοβαρή εκτροπή. Το νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για τον προσδιορισμό των βασικών ορίων και αρχών που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία του μαθήματός μας, αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις παιδαγωγικές και θεολογικές αρχές και λειτουργίες του.
3. Είμαστε αντίθετοι σε κάθε προσπάθεια ποινικοποίησης των παιδαγωγικών ιδεών και οραμάτων. Οι παιδαγωγικές ιδέες κρίνονται κατά τη διδακτική διεργασία στη σχολική τάξη και με επιστημονικό διάλογο, και όχι στις δικαστικές αίθουσες.
4. Αποδοκιμάζουμε κάθε προσπάθεια εκφοβισμού των εκπαιδευτικών, η οποία επιχειρείται από τους προαναφερθέντες κύκλους -εκείνους που τάχθηκαν να προωθούν και να προασπίζουν τη θεολογική ενότητα- οι οποίοι έχουν εκτοξεύσει επανειλημμένα απειλές εναντίον των εκπαιδευτικών των Θρησκευτικών, μιλώντας ακόμα και για ποινικές ευθύνες τους, επειδή οι τελευταίοι απλώς κάνουν τη δουλειά τους.
5. Απευθύνουμε έκκληση προς την Εκκλησία της Ελλάδος να αγνοήσει τις ακραίες και περιθωριακές φωνές γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών. Οι ίδιες φωνές, μολονότι επεδίωξαν να επωφεληθούν από το κύρος της Εκκλησίας, δεν δίστασαν να την καταγγείλουν δημόσια, όταν έκριναν ότι δεν ακολουθεί τη «γραμμή» τους.
6. Καλούμε το Υπουργείο Παιδείας να συνδράμει τους εκπαιδευτικούς του μαθήματος των Θρησκευτικών στο έργο τους αποστέλλοντας εγκαίρως τις διδακτικές οδηγίες του προσεχούς σχολικού έτους και οργανώνοντας δράσεις σοβαρής και συνεχούς επιμορφωτικής υποστήριξής τους.
7. Παραμένουμε προσηλωμένοι στην αναγκαιότητα μιας σύγχρονης και υποχρεωτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης στο ελληνικό σχολείο. Καλούμε τους εκπαιδευτικούς να συσπειρωθούν γύρω από αυτό το κεκτημένο, αποδοκιμάζοντας κάθε ακραία και φανατική φωνή. Είναι χρέος απέναντι στην παράδοση που υπηρετεί το μάθημά μας και απέναντι στους μαθητές μας.

Κύριος στόχος μας είναι ένα μάθημα με στιβαρή παιδαγωγική τεκμηρίωση και σύγχρονη διδακτική μεθοδολογία, ισότιμα ενταγμένο στο εκπαιδευτικό σύστημα. Έχουμε συνεργαστεί και συνεργαζόμαστε, χωρίς εξαιρέσεις, με όλους τους αρμόδιους θεσμούς, με την Εκκλησία και με κάθε καλοπροαίρετο πολίτη ο οποίος έχει κοινό ενδιαφέρον. Πιστοί στις αρχές μας και στο όραμα για μια σύγχρονη θρησκευτική εκπαίδευση, εκφράζουμε την αντίθεσή μας προς κάθε παρωχημένη ή αντιπαιδαγωγική προσέγγιση. Αγωνιζόμαστε για ένα μάθημα με ανοιχτούς ορίζοντες, δημοκρατική ευαισθησία, ελευθερία σκέψης και σεβασμό του κάθε μαθητή.

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος "Καιρός" ασκεί το έργο του με προσήλωση στην ιδρυτική Διακήρυξη και τους καταστατικούς σκοπούς του. Μοναδική επιδίωξή μας είναι η αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης και η υποστήριξη των εκπαιδευτικών στο δύσκολο έργο τους. Συνεχίζουμε να πορευόμαστε με πνεύμα διαλόγου, όπως αρμόζει στο επιστημονικό, το θεολογικό αλλά και το εκκλησιαστικό ήθος.

Για το Δ.Σ.
Ο Πρόεδρος Χρήστος Καρακόλης Aναπλ. Καθηγητής ΕΚΠΑ	Ο Γεν. Γραμματέας Γεώργιος Καπετανάκης Δρ Θεολογίας