Άγγελοι με σπασμένα φτερά και μεγάλα μάτια, άλλοτε φτερουγίζουν στη λάσπη και το χώμα, άλλοτε πετούνε ψηλά αιμορραγώντας από την ανθρώπινη κακία, άλλοτε ξαποσταίνουν σε πέτρινα πεζούλια φτιαγμένα από λίθους πίκρας και μοναξιάς.
Ο κόσμος των διηγημάτων του Αλέξανδρου Βαναργιώτη. Ο συγγραφέας μέτρησε χρόνια και γεγονότα ανθρώπους, τόπους, ανάσες και έγραψε τα διηγήματά του εισπράττοντας την ομολογία της σιωπής τους και το κάλεσμα της φωνής τους .
Ένα βιβλίο για το τέλος της ημέρας και όχι μόνο.
Σουλτάνα Γκαργκάνα
εκδ. «λογείον» ΤΡΙΚΑΛΑ 2009
Αφιερωμένο στον ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο
Παρουσίαση βιβλίου στο βιβλιοπωλείο Κηρήθρες
Πέμπτη 26 Μαρτίου 8.00 μ. μ.
«Για τον κόσμο των διηγημάτων του συγγραφέα Αλέξανδρου Βαναργιώτη θα μιλήσουμε, με βάση την εμπειρία της επαφής με τη λογοτεχνική του έκφραση. Η προσέγγιση εκτός από τη διανοητική επεξεργασία περικλείει αναπόφευκτα και το συναισθηματικό υπόβαθρο του συγκεντρωμένου αναγνώστη. Όμως, το ρίσκο της επιλογής της ανάγνωσης είναι όλο δικό σας.
Η μελέτη ενός λογοτεχνικού κειμένου είναι μια ιδιότυπη εμπειρία . Παρόλα αυτά είναι εμπειρία ζωής, ομοειδής με κάθε άλλη εμπειρία. Ο Ξενόπουλος έλεγε πως κάθε έργο τέχνης,και περισσότερο το διήγημα,είναι ένα κλειστό οικοδόμημα που τα κλειδιά του τα παραδίνειο συγγραφέας στον αναγνώστη του,αλλά πρέπειο αναγνώστης να ξέρει να τα χρησιμοποιήσει, και να μην περιοριστεί μόνο στην κεντρική είσοδο,αλλά να προχωρήσει σ’όλες τις αίθουσες,όπου, τον περιμένουν ονειρεμένοι κόσμοι.
Το διήγημα δεν είναι είδος εύκολο,όπως φαίνεται,με τη συντομία καιτην απλότητά του, αλλά δύσκολο και πολύμορφο, μιας και ο σκοπός του είναι η ερμηνεία της ζωής,κι όχι η απλή αναπαράστασή της (και κατά τούτο συγγενεύει περισσότερο με το δοκίμιο).Στέκει σαν είδος μόνο αν,αντίθετα με τα άλλα είδη του αφηγηματικού πεζού λόγου, ανοίγεται σε βάθος και ξεσκεπάζει καίριες πτυχές της ζωής, σε μιαν ακαριαία εκδήλωσή τους. (ζωή, θάνατος, αγάπη, έρωτας, μοναξιά, συνύπαρξη…)
Ανεξάρτητα από τα είδη τους όλα τα διηγήματα κινούνται στο χώρο του είδους και στο χώρο της τέχνης, μόνο αν κατορθώνουν να συγκινήσουν με το ύφος και τη σύνθεσή τους, να ξυπνήσουν στην ψυχή του αναγνώστη ερωτήματα, έτσι ώστε να είναι αναγκαία η νοερή επιστροφή και η αναπόληση για την ερμηνεία και αναβίωση των τύπων, των μορφών και του νοήματος.
Ανοίγει ένα παράθυρο. Παρουσιάζετε ένα σύνολο, κι ύστερα κλείνει αφήνοντάς μας με το όραμα. Μας προσκαλεί να σκεφτούμε,να χαρούμε,να μάθουμε,να συλλάβουμε. Εξαρτά την επιτυχία του κυρίως απ’ την αμεσότητα και την επαφή που δημιουργεί ανάμεσα στον αναγνώστη και τους ήρωες. (Ruby Redinger). Ερμηνεύει τη ζωή στις πιο αντιπροσωπευτικές , άρα και πιο σημαντικές μορφές της. Τα περιστατικά δεν είναι απλές περιπέτειες. Οι ανθρώπινοι χαρακτήρες που πάνω τους στηρίζονται τα διηγήματα δεν είναι απλώς ιδιαίτεροι, αλλά επαληθεύονται από τη ζωή. Αποτελούν το δράμα, ή το θρίαμβό της. Αναπόφευκτα λοιπόν παίρνουν τη μορφή συμβόλου.
Στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία μπορούμε να κάνουμε κάποιες επισημάνσεις που δεν είναι μόνο προσωπικές εκτιμήσεις, αλλά διατυπώνονται από έγκριτα περιοδικά και κριτικούς. Κοινή διαπίστωση είναι ότι μειώνονται οι συλλογές διηγημάτων ενώ αντιθέτως προτιμούνται τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα. Η θεματική των μυθιστορημάτων είναι συνήθως εύπεπτη και το ζητούμενο είναι πολλές φορές αποκλειστικά ο ψυχαγωγικός τους χαρακτήρας. Ο υποσκελισμός του διηγήματος από το μυθιστόρημα σημαίνει, εκτός των άλλων, εμπορικό προσανατολισμό της σύγχρονης πεζογραφίας. Καμιά φορά δημιουργείται η εντύπωση ότι οι εκδόσεις στην πεζογραφία καλλιεργούν ένα κοινό που απαιτεί η πεζογραφία να μοιάζει με τηλεοπτικό σήριαλ, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ως υπνωτικό, πριν τη βραδινή κατάκλιση.
Είναι προς τιμήν του Γιάννη Πλεξίδα να ξεκινάει την εκδοτική του δραστηριότητα με μια συλλογή διηγημάτων. Τα «Διηγήματα για το τέλος της μέρας» του συγγραφέα Αλέξανδρου Βαναργιώτη.
Ο τίτλος της συλλογής για το τέλος της μέρας είναι χαρακτηριστικός και μας παραπέμπει στη γλυκιά ώρα του δειλινού, στον κόσμο της νύχτας με τους απλωμένους ίσκιους. Είναι η ώρα της αναπόλησης, της περισυλλογής, της προσμονής της καινούργιας μέρας που ξημερώνει. Οι ήρωες των διηγημάτων ζωντανεύουν. Έμποροι και επίτροποι, αόρατοι άνθρωποι με θαμμένες ζωές πίσω από θλιβερά γραφεία, πλανόδιοι μουσικοί, κορίτσια μιας άλλης πατρίδας, μπεκρήδες άγιοι και σιωπηλοί φαντάροι μας προσκαλούν σε ένα ταξίδι ανάγνωσης, μέθεξης και αισθητικής απόλαυσης.
Η δυναμική τους δεν εξαντλείται με την πρώτη ανάγνωση. Σε κάθε νέο πλησίασμά τους σε κάθε επιστροφή του αναγνώστη στις μορφές και τα περιστατικά τους, μας παρουσιάζονται νέες πτυχές και μυστικά, που δεν μπορέσαμε να τα ξεχωρίσουμε στην πρώτη ανάγνωση.
Τα τρία απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να έχει ένα διήγημα, την αφαίρεση τη συμπύκνωση και την κορύφωση, τα διακρίνουμε εύκολα στη γραφή του συγγραφέα. Όσον αφορά τη θεματική τους πλοκή, την υπόθεση, την κεντρική τους ιδέα, άλλη φορά είναι ευδιάκριτη, κι άλλοτε πάλι εκφράζεται με εικόνες, καταστάσεις, αντικείμενα, ή ακόμα και με την ατμόσφαιρα που κυριαρχεί.
Στα διηγήματα πλοκής κυριαρχεί η αφήγηση και η δράση των ηρώων. Στα διηγήματα ατμόσφαιρας, τον πρώτο λόγο έχει η περιγραφή, ενώ επιδιώκεται η υποβολή και η ενδοσκόπηση μέσα από φαινομενικά συνηθισμένες καταστάσεις και ασήμαντα περιστατικά.
Ο κόσμος των διηγημάτων της συλλογής απεικονίζει την πραγματικότητα όχι φωτογραφικά, αλλά αναπλαστικά, δηλαδή με προσωπική οργάνωση και ερμηνεία των στοιχείων της. Μέσα από τη ροή της ζωντανής πραγματικότητας, μέσα από τη δράση και την ψυχολογία των ηρώων, μέσα από μια εντύπωση, μια ιδέα, ένα δίδαγμα, μια ερμηνεία ζωής, κατευθύνεται η αφήγηση από τον ίδιο το συγγραφέα, ώστε να δείχνει στον αναγνώστη τον σκοπό και τον κόσμο, που διακονεί ο ίδιος. Οι ήρωες, άγνωστοι πίσω από τις κλειστές τους πόρτες, γίνονται απρόσμενα γνώριμοι και φιλικοί. Πάνω από ένα φλιτζάνι καφέ, το θρόισμα μιας κουρτίνας, αποκτούν υπόσταση και μορφή. Σαν ασημένια μεταξωτή κλωστή να κεντά την εμπειρία και την αλήθεια της καρδιάς τους, με λόγο παραμυθητικό.
Αυτός είναι ο κόσμος των διηγημάτων του Αλέξανδρου Βαναργιώτη. Ο ίδιος πέρασε πρωταρχικά μέσα από την ποίηση, μέτρησε χρόνια, γεγονότα, ανθρώπους και τόπους. Έγραψε εισπράττοντας άλλοτε την ομολογία της ανθρώπινης σιωπής, κι άλλοτε πάλι, τη φωνή της καρδιάς του κόσμου.
Η αίσθηση που αφήνουν τα διηγήματά του, είναι κάτι σαν υπόσχεση γυρισμού από ταξίδι μακρινό. Ένα φιλί καλωσορίσματος, η μυρωδιά της βροχής που φιλάει τη γη και ξεπλένει τα χώματα και τις αναμνήσεις. Αεράκι βραδινό του Αυγούστου με ήχους και κρωξίματα πουλιών, τριγμούς σχοινιών και στεναγμούς κυμάτων, μιας μακρινής, σαν περασμένη αγάπη, θάλασσας.
Ο αναγνώστης ακολουθεί τη πένα του, σκαρφαλώνοντας σε λόφους, παίρνοντας τρένα, λεωφορεία και καράβια, κόβοντας από τη δημοσιά σε παραμεθόριους χωματόδρομους προς στρατόπεδα και νεκροταφεία, βουτώντας ως τον αστράγαλο στο παχύ χώμα του Θεσσαλικού κάμπου, μέσα σε σταροχώραφα ψάχνοντας φωλιές πουλιών…Ελεύθερα μπορεί να σταματήσει σ΄ όποιο σημείο στίξης αγαπά, να πάρει την ανάσα που χρειάζεται και να περπατήσει, να χορέψει, να κυλήσει, στην επόμενη σειρά, το επόμενο διήγημα. Η απόφαση για το ταξίδι αυτό δεν θα τον προδώσει ούτε στο ελάχιστο».
ΓΚΑΡΓΚΑΝΑ ΣΟΥΛΤΑΝΑ
Ενδεικτικές αναφορές:
Δήμος Τρικκαίων
http://www.trikalacity.gr/art/kathimerina-kai-eyaisthita-diigimata-gia-telos-tis-meras
βιβλιοπωλείο «Κηρήθρες»
http://kirithres.blogspot.gr/2009/03/blog-post_27.html?spref=bl
κεντρική Δημοτική βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης
http://www.trikalacity.gr/art/paroysiasi-toy-biblioy-diigimata-gia-telos-tis-meras-toy-trikalinoy-syggrafea-koy-aleksandroy-ba
http://giorgosaragis.wordpress.com/2012/05/21/%E1%BC%80%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B7%CE%B3%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%AC/
http://www.logeion.gr/products.php/Vanargiwths/manufacturers,1/osCsid,2036868dde5b9d33396bb01faeb58c79
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου